“Uit eerder onderzoek weten we al dat slaapproblemen in de vroege kindertijd geen voorspeller zijn van slaapproblemen op latere leeftijd. Slaaptraining als preventiemiddel voor gedragsproblemen houdt echt helemaal geen steek.”
Vergroot moeilijk slapen op babyleeftijd de kans op latere gedragsproblemen?
Het was de titel van een artikel op een populaire website onder ouders:
‘Onderzoek: slecht slapen bij baby leidt mogelijks tot gedragsproblemen op peuterleeftijd’.
Slik. Dat komt binnen! Zo vonden ook heel wat ouders die ik hierover sprak. Instant angst. Is het dan toch niet normaal? Moet ik aan de slag met slaaptraining om gedragsproblemen te gaan voorkomen? Zal mijn baby die frequent ontwaakt meer kans hebben op gedragsmoeilijkheden?
Begrijpelijke bedenkingen bij het artikel… Met de ruime kennis die ik heb over de ontwikkeling van het jonge kind en slaappatronen, riep dit toch serieus wat vraagtekens op. De moeite waard om dit even te analyseren! Ik neem bij deze een ‘deep dive’ in het wetenschappelijke artikel en geef je enkele kanttekeningen.
Benieuwd? Komt ie!
Wat werd er onderzocht?
- Een groep van 936 kinderen, representatieve groep (behalve dan dat het vooral kinderen van hoogopgeleide ouders betreft)
- Slaapduur, slaaplatentie (duur van inslapen), ontwakingen, hoeveelheid dagslaap en tijdstip bedtijd werden gemeten via vragenlijst (ouders) op 3, 8, 18 en 24 maanden
- Via een vragenlijst bij de ouders werd gescreend op internaliserende (depressie, angst), externaliserende (hyperactiviteit, ongehoorzaamheid) en dysregulatie problemen op 24 maanden
Wat werd er geconcludeerd?
- Kortere slaapduur op 3 en 8 maanden, meer ontwakingen op 3, 8, 18 en 24 maanden en meer dagslaap op 24 maanden waren gerelateerd aan internaliserende symptomen zoals depressie en angst op 24 maanden.
- Kortere slaapduur op 8, 18 en 24 maanden, langere inslaaptijd en meer ontwakingen op 3, 8, 18 en 24 maanden, vroege bedtijd op 8 maanden en meer slaap overdag op 24 maanden waren gerelateerd aan dysregulatie op 24 maanden.
- Meer ontwakingen op 3 en 24 maanden en langere inslaap tijd op 24 maanden waren gerelateerd aan externaliserende symptomen zoals hyperactiviteit en ongehoorzaamheid op 24 maanden.
Vervolgens wordt de conclusie getrokken dat we toch best gaan inzetten op gedragsinterventies (lees: slaaptraining) bij baby’s die slecht slapen, zodat deze gedragsproblemen voorkomen kunnen worden.
Euhh wacht effe?!
Waarom zijn deze conclusies niet-zo-heel-logisch?
Waar moet ik beginnen? Hoewel dit onderzoek gebruik maakt van betrouwbare en correcte meetinstrumenten, zijn de conclusies die getrokken worden echt wel voorbarig.
Ik zet een aantal kanttekeningen op een rijtje:
- Nergens werd onderzocht of bewezen dat slaapmoeilijkheden de OORZAAK zijn van de gedragsproblemen. Ze zien een relatie tussen de twee, maar nergens wordt gesproken van een oorzaak-gevolg relatie.
- Impulsiviteit, het testen van grenzen en druk gedrag behoren ook tot de normale ontwikkeling van een peuter.
- Er werd niet gekeken naar de (emotionele) beschikbaarheid van ouders. Waren zij veel van huis? Hoe is de ouder-kind relatie en hoe verlopen de interacties? Is er sprake van afstemming? Nochtans is er een duidelijk verband tussen deze elementen, slaap en gedrag…
- De ontwakingen werden niet feitelijk gemeten, maar wel gebaseerd op de rapportage van ouders. Uit onderzoek weten we echter dat de ouderlijke rapportage van ontwakingen en werkelijke slaap van een baby vaak niet overeenkomen (Rudzik, A.E.F. & Ball, H.L. (2021)).
- Uit eerder onderzoek blijkt dat er geen verband is tussen slaapproblemen gerapporteerd op 4, 12 of 24 maanden en slaapproblemen op 6 jaar (Price, A.M.H. et. al. (2012)).
- Uit datzelfde onderzoek blijkt eveneens dat geslaaptrainde baby’s of peuters en gerapporteerde vooruitgang in slaap niet gerelateerd is aan beter slapen op 6 jaar (Price, A.M.H. et. al. (2012)). Gedragsmatige slaapinterventies leiden op lange termijn dus niet tot beter slapen en zullen al zeker niet de onderliggende oorzaken van gedragsproblemen aanpakken.
- Er werd niet gecontroleerd voor ‘red flags’ zoals snurken of slaapapneu. Terwijl dat laatste een duidelijk verband houdt met hyperactief en impulsief gedrag bij jonge kinderen (Sedky, K., Bennett, D.S., Carvalho, K.S. (2013)).
- Er werd niet gecontroleerd voor temperament. Er is nochtans aan duidelijk verband tussen een reactief temperament (bv. hoge score op kenmerk ‘intensiteit’ waarbij jonge kinderen intenser hun emoties uiten) en slaapmoeilijkheden (Morales-Munos, et. al. (2020)).
Voor mij is dit artikel dus vooral veel ‘fear mongering’. Een extra reden om slaaptraining te verantwoorden. Dat is nonsense… Slaaptraining leert een kind niet slapen en zal dus ook geen gedragsproblemen voorkomen. Verder weten we ook dat neurodiverse kinderen (bv. kinderen met een vorm van autisme of ADHD) vaak slaapmoeilijkheden hebben. Dat heeft te maken met de werking van hun hersenen, zoals bv. de prikkelverwerking en het minder efficiënt aanmaken van slaaphormonen. Het is dus moeilijk vast te stellen wat het kip is en wat het ei. Ik vind de conclusies van dit onderzoek dus erg voorbarig.
Verder weten we ook dat ieder kind zijn eigen ontwikkelingslijn volgt met betrekking tot slaap en co-regulatie. Of je kind zelf tot rust kan komen tijdens een ontwaking, is heel erg kind-afhankelijk. Het nodig hebben van een ouder om tot rust te komen gedurende de dag en nacht behoort tot de normale ontwikkeling van het jonge kind. We zien vaak grote vooruitgangen tussen 1 en 3 jaar met betrekking tot inslapen en doorslapen.
Trust the process!
Wil je toch nog enkele bewezen tips? Dan geef ik je graag deze twee tips mee:
- Stap ontspannen en gereguleerd het avondritueel in. Jouw eigen gemoedstoestand heeft een grote invloed op die van je kindje. Kan je zelf kalm zijn en verbindend reageren op je kindje? Dan komt dat het inslapen en de slaapkwaliteit zeker ten goede. Stress is namelijk een grote onruststoker, ook voor je kindje. Een kindje dat gerust de nacht in gaat, zal ook geruster slapen.
- Zorg voor voldoende beweging: jonge kinderen hebben nood aan voldoende vrije beweging gedurende de dag. Het leidt tot makkelijker inslapen en diepere slaap! Laat je kleintje dus maar veel bewegen en sluipen, kruipen, springen, lopen en zot doen: het is allemaal goed voor slaap!
Ben jij een beetje gerustgesteld? Ik ben benieuwd wat je denkt bij het onderzoek en mijn kanttekeningen. Drop gerust je vragen en bedenkingen in een reactie!
Bronnen
Isla-Grace Sleep: babyled sleep certification
Morales-Munoz, I. et. al. (2020). Parent-reported early sleep problems and internalising, externalising and dysregulation symptoms in toddlers. BMJ Paediatrics Open;4:e000622.
Morales-Munos, et. al. (2020). The longitudinal associations between temperament and sleep during the first year of life. Infant Behavior and Development. Vol. 61, 101485.
Price, A.M.H. et. al. (2012). Outcomes at six years of age for children with infant sleep problems: longitudinal community-based study. Sleep medicine. Vol. 13 issue 8: pg 991-998.
Rudzik, A.E.F. & Ball, H.L. (2021). Biologically normal sleep in the mother-infant dyad. American Journal of Human Biology; 33, e23589.
Sedky, K., Bennett, D.S., Carvalho, K.S. (2013). Attention deficit hyperactivity disorder and sleep disordered breathing in pediatric populations: a meta-analysis. Sleep Medicine Reviews. Vol. 18, issue 4: pg 349-356.
