In de wereld van de slaapcoaching wordt er volop rondgestrooid met begrippen zoals ‘troostmethode’, ‘consequent zijn’, ‘leren zichzelf troosten’,…
In deze blogpost neem ik graag een aantal van die termen onder de loep en ga ik in op het concept van troosten op afstand.
Wat is ‘troosten op afstand’?
Troosten op afstand is eigenlijk zoals het klinkt: je kindje huilt en signaleert een nood en jij reageert niet door het oppakken, maar wel door ‘op afstand’ te troosten. Denk dan aan dingen zoals het gebruiken van enkel je stem om te troosten, wat schommelen met de babywipper, … maar ook het naast het bedje van je kindje zitten terwijl je kindje eigenlijk behoefte heeft aan meer nabijheid (gepakt worden, gewiegd worden, knuffels of een voeding).
Is je stem dan niet co-regulerend?
Bij co-regulatie ga je je eigen lichaam als het ware ‘uitlenen’ aan je kleintje om hem tot rust te brengen. Jouw rustige ademhaling, troostende woordjes, lichaamscontact,… helpen je baby tot rust komen. Ook complexere processen zoals het benoemen van emoties, ruimte laten voor het uiten van emoties, het modelleren van kalmeren behoren tot co-reguleren en die regulatietools evolueren idealiter mee met de ontwikkeling van je kindje.
De stem van een hechtingsfiguur is vertrouwd en werkt uiteraard co-regulerend voor een kind. Het is dan ook ideaal om je stem in te zetten wanneer je even in de onmogelijkheid bent om je kleintje te troosten via het oppakken. Dat kan in de auto of bv. wanneer je even bezig bent met een ander kindje of op het toilet zit. In die situaties kan je terugvallen op je stem en de vertrouwdheid van je aanwezigheid (zij het op afstand). Je bent dan ook letterlijk in de onmogelijkheid om anders te reageren.
Kinderen zijn heel intuïtief en voelen haarfijn jouw intenties aan. Op die momenten is het niet je intentie om je kindje iets te leren of bewust nabijheid te onthouden. Je kan gewoon even niet anders en gaat je kindje wel actiever troosten wanneer het wel kan, bv. als je even aan de kant gaat staan met je auto of je andere kind aangekleed hebt.
Bovendien is elk kindje anders. Het ene kindje heeft een vrij ‘easy going’ temperament en kan misschien wel getroost worden door enkel een stem. Het andere kindje heeft intense co-regulatie nodig met heel veel hulp om tot rust te komen. We kunnen dus niet louter stellen dat een stem altijd co-regulerend is. Het is soms de best mogelijke optie, in situaties waarin we niet anders kunnen. Maar het dient niet bewust ingezet te worden om zelfstandigheid te forceren…
Wat is de link met zelfstandig slapen?
Heel veel milde slaaptrainingstechnieken (bv. de stoelmethode) maken gebruik van dat troosten op afstand om zelfstandig slapen te forceren (sorry voor de woordkeuze, maar zo is het vaak). Dat wringt voor mij heel hard.
Ten eerste zitten we daar met een intentie die niet authentiek is. Je KAN je kindje oppakken, maar je onderdrukt die instinctieve respons met als doel het ‘leren slapen’. Dit is erg stresserend voor een kindje, want die voelt perfect je intentie aan. Je kindje zal niet langdurig in zo’n stress-respons blijven want dit vraagt heel veel van zijn lichaampje (al hangt dat ook af van het temperament, sommige kindjes kunnen wel erg lang huilen omdat ze niet gepakt worden en dat is even min wenselijk). Een kind geeft op omdat hij merkt dat er geen afgestemde respons komt. Dat heeft niks te maken met ‘leren’. Leren kan enkel gebeuren wanneer een kind ontspannen is en zich veilig voelt.
Ten tweede zal deze methode voor jou als ouder beslissen hoe te reageren, alsof elk kindje exact hetzelfde nodig heeft. Soms wordt er gezocht naar een “gepaste alternatieve troostmethode”. Maar wanneer je kindje intense emoties ervaart bij het afbouwen van jouw nabijheid, dan is dit net een teken dat die nabijheid gewoon nog nodig is. Een knuffeltje, liedje of jouw stem zijn vaak niet voldoende. Het valt dan simpelweg nog niet binnen de ontwikkelingsmogelijkheden van je kindje om op deze manieren tot rust te komen. En misschien lukt dit op een (veel) later moment wel.
De babyled slaapvisie: weg van zelfstandig inslapen
Dit zijn exact de redenen waarom ik zelf bij baby’s nooit zal werken aan zelfstandig inslapen. Dat is heel vaak een te grote stap die simpelweg nog niet haalbaar is. Als die stap wel haalbaar is, dan is het meestal met baby’s die van nature wat meer relaxed zijn rond slaap.
Met peuters en kleuters kan het toewerken naar zelf in slaap vallen vaak wel, maar ook daar hangt veel af van het temperament van je kindje. Ik krijg zo vaak de vraag hoelang het dan wel nodig is om je kindje in slaap te helpen en daar is geen sluitend antwoord op te geven. Sommige kindjes kunnen zelf in slaap vallen op pakweg 5 maanden en blijven het doen. Bij anderen gaat het met ups en downs: periodes wel en dan weer niet. En soms gaat het echt pas als je kindje wat ouder is: 3 of 4 of 5 of 6 jaar. Allemaal normaal!
Ik maak zelf wel eens de vergelijking met je kindje alleen laten: een kindje van 2 jaar zou je overdag nooit alleen laten, de meeste kindjes hebben dan nog volledig toezicht en begeleiding nodig. Waarom wordt dan wel verwacht dat ze ineens iets alleen moeten kunnen bij het gaan slapen? Ook op 4 jaar kan een kind nog niet alles alleen.
De stapjes naar zelfstandig slapen verlopen net zoals alle andere dingen in de ontwikkeling van het kind: op eigen tempo en – als we voldoende geduld hebben – vanzelf.
En weet ook: zelfstandig in slaap vallen hoeft niet vooraf te gaan aan doorslapen. Soms gaat het samen, maar heel vaak ook niet. Overal ter wereld helpen ouders hun kinderen slapen en die kinderen slapen ook door. Mooi om dit in ons achterhoofd te houden…
Ben je op zoek naar een alternatief voor ‘troosten op afstand’ om stapjes te zetten naar zelfstandig slapen? Check dan zeker mijn e-book ‘(H)echt Slapen’ uit mijn webshop (vanaf 29/3). Dit boek gaat echter niet over zelfstandig in slaap vallen, maar wel over stapjes zetten naar slapen zonder nabijheid (na het eventueel in slaap helpen).
Liefs
Hanne
